تفاوت وکلای کانون با وکلای مرکز قوه قضاییه

تفاوت های

وکلای کانون با وکلای مرکز وکلا

مقدمه :

وکلا در ایران از دو نهاد متفاوت پروانه وکالت خود را دریافت می نمایند یکی کانون وکلای دادگستری و دیگری مرکز وکلای قوه قضاییه . هر ساله هر دو نهاد مذکور آزمون وکالت برگزار می کنند و به قبول شدگان پروانه وکالت می دهند . نه تنها مردم عادی کوچه و بازار اطلاع دقیقی از این موضوع ندارند بلکه حتی دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته حقوق نیز تفاوت بین وکلای کانون وکلا و وکلای مرکز وکلای قوه قضاییه را نمی دانند . اگرچه از لحاظ صلاحیت وکالتی ، وظایف و مسئولیت ها تفاوتی بین بین دو سته از وکلا وجود ندارد و هر داوطلبی که در آزمون یکی از این دو نهاد قبول شود به او مجوز وکالت داده خواهد شد و اعتبار پروانه وکالت صادره از هر دو نهاد به یک میزان معتبر است اما به هر حال این دو نهاد چه از لحاظ ساختاری ، چه از نظر مراحل صدور پروانه وکالت ، منابع درسی و غیره … تفاوت هایی با یکدیگر دارند که در این مقاله قصد دارم به طور دقیق به این تفاوت ها بپردازم اما قبل از آن بهتر است ابتدا تاریخچه ایی مختصر از هر دو نهاد ذکر شود :

تاریخچه کانون وکلای دادگستری :

حدود 120 سال پیش قوانین و دادرسی منظم و مدونی در کشور وجود نداشته است به همین جهت در سال 1287 حسن پیر نیا وزیر عدلیه آن زمان ، با هدف سر و سامان دادن به وضعیت قوانین و دادرسی در کشور ، دستور تشکیل کمسیون تنقیح قوانین مجلس را صادر کرد . مهمترین وظایف این کمسیون ترجمه قوانین خارجی و اعلام آن به کمسیون عدلیه بود . در 27 شهریورماه 1290 کمسیون عدلیه مجلس شورای ملی ، قانونی را با عنوان قانون اصول تشکیلات عدلیه برای سامان بخشی به وضعیت عدلیه کشور در 263 ماده به تصویب رسانید که فصل چهارم آن یعنی از مواد 236 تا 263 مربوط به وکلای عدلیه بود . با افزایش تعداد وکلای رسمی ، شرایط برای تشکیل مجمعی از آنان فراهم گردید . برای اولین بار در 27 تیر ماه 1300 مجمع وکلای رسمی در وزارت عدلیه تشکیل شد و به عبارتی نخستین نهاد وکالت در ایران آغاز به کار کرد اما به دلیل کودتا و تغییرات مداوم در دولت ها مجمع مذکور عملاً در سال 1301 منحل گردید . در تیر ماه 1307 قانون اصول تشکیلات عدلیه جدیدی به تصویب رسید و قوانین مربوط به وکالت در این قانون دستخوش تغییراتی شد و در 20 آبان ماه 1309 کانون وکلای عدلیه با حضور وکلا به طور رسمی افتتاح شد . در سال 1315 قانون وکالت تصویب شد . این قانون اولین قانون بادوامی است که جهت نظم بخشیدن به حرفه وکالت و اعطای شخصیت حقوقی و استقلال به کانون وکلا تصویب شده و تا به امروز پا بر جاست . کانون وکلا در سال 1329 به عضویت کانون وکلای بین المللی IBA درآمد . علی رغم وجود قوانین فوق ، استقلال وکلا دغدغه ی حقوقدانانی همچون مرحوم محمد مصدق بود . محمد مصدق که خود دانش آموخته رشته حقوق از سوئیس بود از دوره نمایندگی اش در مجلس شورای ملی اعتقاد داشت که وکیل دادگستری باید مستقل باشد . در مردادماه 1331 قانونی تحت عنوان « لایحه قانونی مربوط به اعطای اختیارات برای مدت 6 ماه به شخص آقای دکتر مصدق نخست وزیر » به تصویب مجلس شورای ملی رسید . طبق این قانون به شخص دکتر مصدق نخست وزیر وقت این اختیار داده شد که از تاریخ تصویب قانون مذکور به مدت 6 ماه لوایحی که برای اجرای برنامه های دولت لازم است را تهیه و تقدیم مجلس نماید . در همین راستا در تاریخ 7 اسفند 1331 مرحوم مصدق لایحه پیشنهادی کانون وکلا را با کمی اصلاح در 23 ماده با نام « لایحه قانونی استقلال وکلای دادگستری » به تصویب رساند . به همین دلیل است که هفتم اسفندماه به عنوان روز وکیل مدافع شناخته شده است . لایحه ی مذکور در سال 1333 در 26 ماده به تصویب کمسیون های مشترک مجلسین رسید کانون وکلای دادگستری ، اولین و مهمترین کانون وکلا در ایران است که قدیمی ترین نهاد مستقل مدنی و خودگردان نیز به حساب می آید . در سال 1400 آیین نامه ی جدیدی برای این قانون تحت عنوان «  آیین نامه ی اجرایی لایحه قانونی استقلال وکلای دادگستری » به تصویب رسید . مهمترین ارکان کانون وکلا عبارتند از :

1- هیأت مدیره

2- رئیس

3- دادگاه انتظامی وکلا

4- دادسرای انتظامی وکلا

 اتحادیه ی کانون وکلای دادگستری ایران ، از 25 کانون وکلا تشکیل شده است . به غیر از کانون وکلای مرکز که استان های تهران ، سمنان ، هرمزگان و سیستان و بلوچستان شامل میشود ، هر کانون وکلا به یک استان اختصاص دارد . نام دیگر اتحادیه ی کانون وکلای دادگستری ایران اسکودا می باشد .

تاریخچه مرکز وکلا ، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه :

درهفدهم فروردین ماه 1379 قانون برنامه سوم توسعه به تصویب رسید . در ماده 187 این قانون به قوه قضائیه اجازه داده شد تا نسبت به تأیید صلاحیت فارغ التحصیلان رشته حقوق جهت صدور مجوز تأسیس مؤسسات مشاوران حقوقی اقدام نماید و این مشاوران می توانستند در محاکم دادگستری امور وکالتی را انجام بدهند . در راستای اجرای این ماده پاییز سال 1380 اولین آزمون وکالت توسط قوه قضائیه برگزار گردید .آیین نامه اجرایی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه در تاریخ 1381/06/31 به تصویب رئیس قوه قضائیه رسید . در ماده 4 این آیین نامه موجبات تشکیل « مرکز امور مشاوران حقوقی ، وکلا و کارشناسان قوه قضائیه » گردید و برگزاری آزمون وکالت و صدور پروانه برای متقاضیان واجد صلاحیت از جمله وظایف این مرکز قرار داده شد . در ادامه فعالیت این مرکز ، دامنه ی صلاحیت های آن توسعه پیدا کرد و با تصویب قانون حمایت خانواده مصوب 1391 و به موجب ماده 32 آیین نامه اجرایی این قانون از سال 1393 ساماندهی امور مشاوران خانواده نیز نیز بر عهده این مرکز قرار داده شد . آیین نامه اجرایی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه در 1397/11/27 مورد بازنگری قرار گرفت و به موجب آن مرکز از نظر اداری ، مالی و استخدامی به یک شخصیت حقوقی مستقل تبدیل شد و نام آن به مرکز « مرکز وکلا ، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده » تغییر یافت . در هر حال مرکز وکلا ، کارشناسان سمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه ، نهادی مجزا از کانون وکلای دادگستری است که فعالیت های خود را به صورت موازی با این کانون پیش می برد و دارای 31 مرکز در استان های مختلف کشور است .

مراحل اخذ پروانه وکالت در کانون وکلای دادگستری :

1 – ثبت نام در آزمون وکالت کانون وکلای دادگستری

نکته : این آزمون کتبی ( تستی ) است و هر ساله به طور هماهنگ توسط 25 کانون وکلا در سراسر کشور برگزار می گردد .

2 – پذیرفته شدگان در آزمون مکلفند دوره ی کارآموزی را سپری و تکالیف مربوط به این دوره را انجام دهند .

نکات مربوط به دوره کارآموزی :

* مدت دوره کارآموزی 15 ماه است و در این دوران تکالیفی در سه مرحله بر عهده ی کارآموزان قرار داده شده است .

* در مرحله اول کارآموز باید به مدت 2 ماه یا حداقل 50 ساعت در جلسات مربوط به سخنرانی علمی و کارگاههای آموزشی شرکت نماید .

* در مرحله ی دوم کارآموز باید به مدت 6 ماه هر روز به غیر از روزهای تعطیل به صورت تمام وقت اداری در مراجع قضایی حضور یابد و از یک پرونده دارای وقت رسیدگی یا در حال رسیدگی گزارش تهیه نماید .

* در مرحله سوم کارآموز باید نزد وکیل سرپرست و جلسات سخنرانی حداقل 50 ساعت حضور یابد .

3 – چنانچه کارآموزان موفق شوند تمام تکالیف دوران کارآموزی را انجام دهند و این دوره را با موفقیت سپری نمایند ، مکلفند بعد از اتمام دوره ی کارآموزی در آزمون اختبار شرکت کنند .

نکته : آزمون اختبار در دو مرحله ی کتبی و مصاحبه برگزار می گردد .

4 – در صورت قبولی کارآموز در آزمون اختبار به وی پروانه وکالت پایه یک دادگستری اعطا می گردد

مراحل اخذ پروانه وکالت در مرکز وکلا ، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه :

1 – ثبت نام در آزمون وکالت مرکز وکلای قوه قضائیه

نکته : این آزمون هر سال یک مرتبه برگزار می شود و شامل دو آزمون تستی و مصاحبه است .

2 – پذیرفته شدگان در آزمون مکلفند دوره ی کارآموزی را سپری و تکالیف مربوط به این دوره را انجام دهند .

نکات مربوط به دوره کارآموزی :

* مدت دوره کارآموزی 18 ماه است و در این دوران تکالیف زیر بر عهده ی کارآموزان قرار داده شده است .

الف – گذراندن دوره کارآموزی با نظارت وکیل سرپرست

ب – تهیه گزارش از 20 پرونده قضایی

پ – شرکت کردن در دوره های آموزشی در مدت زمان دو ماه

ت – شرکت در 4 جلسه دادگاه در هر ماه به مدت 18 ماه

ث – انجام دادن کارهای تحقیقی در مورد موضوعات حقوقی

ج – حضور در جلسات سخنرانی که تسط مرکز یا هیأت مدیره های استانی برگزار می گردد .

3 – چنانچه کارآموزان موفق شوند تمام تکالیف دوران کارآموزی را انجام دهند و این دوره را با موفقیت سپری نمایند ، مکلفند بعد از اتمام دوره ی کارآموزی در آزمون اختبار شرکت کنند .

نکته : آزمون اختبار در دو مرحله ی کتبی و مصاحبه ( غیر علمی و بیشتر روانشناسی و اعتقادی ) برگزار می گردد .

4 – در صورت قبولی کارآموز در آزمون اختبار به وی پروانه وکالت پایه یک مرکز وکلا قوه قضائیه اعطا می گردد .

منابع درسی آزمون کانون وکلای دادگستری :

مدنی  …………………………………………………ضریب 3  

آیین دادرسی مدنی ……………………………….ضریب 3

تجارت ………………………………………………….ضریب 2

جزای عمومی و اختصاصی ……………………….ضریب 2

آیین دادرسی کیفری ………………………………..ضریب 2

اصول فقه و متون فقه ………………………………ضریب 1

حقوق اساسی ………………………………………..ضریب 1

منابع درسی آزمون مرکز وکلای قوه قضائیه :

مدنی  …………………………………………….ضریب 3  

آیین دادرسی مدنی …………………………..ضریب 3

تجارت ……………………………………………..ضریب 2

جزای عمومی و اختصاصی …………………..ضریب 2

آیین دادرسی کیفری ……………………………ضریب 2

فقه ………………………………………………….ضریب 1

حقوق ثبت ………………………………………….ضریب 1

حقوق اساسی ……………………………………..ضریب 1

نکته : همانگونه که مشاهده می نمایید در آزمون کانون وکلا از درس اصول فقه نیز سؤال طرح می گردد اما در آزمون مرکز وکلای قوه قضائیه از درس اصول فقه سؤال طرح نمی شود اما به جای آن  درس حقوق ثبت وجود دارد این در حالی است که در آزمون کانون وکلا درس حقوق ثبت وجود ندارد

نکته : قوانین خاص معرفی شده توسط کانون وکلا با قوانین خاص معرفی شده توسط مرکز وکلا نیز متفاوت است . جهت مطالعه دقیق منابع هر دو آزمون می توانید به ترتیب مقاله ی منابع آزمون وکالت کانون وکلای دادگستری و مقاله منابع آزمون وکالت مرکز وکلا ، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه را مطالعه نمایید .

نتیجه گیری :

هر چند که از لحاظ عملی و کاربردی تفاوتی بین وکلای کانون وکلای دادگستری و مرکز وکلای قوه قضائیه وجود ندارد اما با تمام احترامی که برای مرکز وکلای قوه قضائیه و وکلای محترم این مرکز قائل هستم باید به عرض برسانم ، واقعیت امر اینست که کانون وکلای دادگستری و وکلای آن نزد جامعه ی حقوقی کشور از اعتبار نسبتاً بهتری برخوردار می باشند . از لحاظ بین الملی نیز کانون های وکلای دادگستری مورد تأیید مجامع بین المللی قرار دارند و آزمون آن نیز سخت تر و از کیفیت بالاتری برخوردار است و به شخصه اگر قرار بر این باشد که بین پروانه وکالت کانون وکلای دادگستری و پروانه وکالت مرکز وکلای قوه قضائیه یکی را انتخاب نمایم انتخاب بنده پروانه وکالت کانون وکلای دادگستری است .